Emir Hasan el-Mekzun es-Sincari
Emir Hasan el-Mekzun es-Sincari
Aslen Gassani, Kahtani, Arabidir. Doğum tarihi ile ilgili çeşitli ihtilaflar vardır. Kimisi 560 hicri yılında doğduğunu söylerken bazı kaynaklar 564 ya da 583 tarihini vermektedir. Bu tarihlerin en uygunu ve gerçeğe yakın olanı 583 hicri yılıdır. Mekzun Hasan ibin Yusuf, Babası Sincar(1) emiri Yusuf'un terbiyesinde büyümüştür. Kur'an'ı Kerim'i 598 yılında hazfetti. Sadık Kürt bir dostundan Kürtçeyi öğrendi. Babası tarafından 602 Sincar emiri yapıldı ve Seyfiddin (dinin kılıcı) lakabıyla anıldı. (2)
Tarihil Aleviyun kitabında Emir Mekzun Sincari'den şöyle bahseder. "Sincar emiri büyük Şeyh Hasan el-Mekzun es-Sincari onları (Lazkiye ve sahil bölgesinde yaşayan Alevileri) haçlı saldırılarından sonra gelen Kürt saldırılarından korudu.
Emir Hasan el-Mekzun es-Sincari'nin 616'da eli boş döndüğü Alevi bölgesine ilk gelişine ilişkin çeşitli rivayetler vardır.
Ravilerin bir kısmına göre, İshak el-Ahmer'in arta kalan kitaplarını yok etmeye, bir başkasına göre Şamanist Türklerin Alevilere yaptığı mezalimi önlemeye geldi, ama akla daha yatkın ve doğru olanı, İsmaililerle birleşerek Alevilere musallat olan Kürtlerden onları kurtarmaya geldiğidir.
Her halükarda Emir Hasan el-Mekzun, bölge Alevilerinin yardım çağrısı üzerine gelmiştir.
Emr, ilk seferinde yanında on beş bin (3) Aleviyle geldi ve Aynülkilâb'ta, Ebu Kubeys kalesi yakınında Kelbiyye dağı yamacında çadır kurdu. Ona sığınmış olanların arsında, Sincar'a gidip ona Alevilerin halini, Kürtlerin kendilerine uyguladığı baskıyı haber veren şeyh Muhammed el-Banyasi ve şeyh Ali el-Hayyat vardı. Emir oraya yeterli olduğunu sandığı bir kuvvetle gelmişti.
Selahüddin el-Eyyubi İslam ordusunu düzene sokup Rum, Slav ve Ermeni unsurlardan arındırınca Türkleri ve Kürtleri istihdam etmeye başlamıştı. Bu yüzden Suriye Kürt göçmenlerle dolmuştu. Emir Hasan el-Mekzun'un gelişini haber alan Kürtler müttefiklerini uyarıp Masyaf da toplandılar ve geceleyin ümara ve askerlerin kampına baskın yaptılar. Yenilgiye uğrayan el-Mekzun, Sincar'a eli boş döndü.
Emir Hasan ayrılışından üç yıl sonra, (620) kadın ve çocuklardan ayrı, elli bin savaşçıyla yeniden Sincar'dan Alevi bölgesine döndü. Daha sonra bunlardan Haddadiye, Matevira, Mehalibe, Deravise, Nümeylatiyye ve Alioğulları aşiretleri oluşacaktı. Halep yolundan geldi. Orada ona bir gurup Arap Alevi katıldı. Çetin savaşlardan sonra bölgeyi ele geçirdi. Beklînî ailesi de Mısırdan gönderdikleri takviyeyle ona yardım ettiler ki bunlar da Cebele'ye yerleştiler. Emir el-Mekzun üç ay içinde Ebu Kubeys kalesini zapt etti ve Kelbiyye dağını ele geçirdi. Rüzgâr Şi'ra dağını aşmasını engelliyordu, çünkü dağın doğu tarafında esen rüzgârın Yakındoğu'da bir benzeri yoktu. Emir Şi'ra adı verilen Nusayra dağlarının büyüğünü ele geçirince, savaş cephesini doğu ile batı arasında güneye açtı. İsmaililer Kürtleri terk etmiş, Alevi emirlerle dostluk kurmuşlardı. Emir büyük sayıda kürdü güneye Ekkar tarafındaki Selc dağına doğru kovaladı. Ardından Ebu Kubeys kalesine dönüp orayı merkez edindi. Daha sonra orayı yazlık, Cebele'deki Harbe'ye komşu Siyanu köyünü de kışlık olarak kullandı.
Emir Hasan bölgeyi savaşarak ele geçirdi, bölgenin doğusunu ele geçirmiş olan Kürtleri oradan sürdü, İsmaililerin nüfuzunu kırdı ve İshak el-Ahmar'in öğretisine ilişkin mevcut kitapları toplayıp imha etti. Sonunda Nusayra dağlarında İshakiye öğretisine ilişkin tek nusha bırakmadı.
Emir Hasan el-Mekzun sonradan gelen Alevi şeyhlerinin en büyüklerinden ve takva sahiplerinin en ünlülerindendir. Alevileri kurtardıktan işlerini yoluna koyup refah koşulları sağladıktan sonra dizginleri kendi haline bıraktı ve üstadı Muhyiddin el-Arabi gibi kendini tasavvufa verdi.
Emir Hasan'ın mezarı Şam yakınlarındaki Kefersüseh mevkiindedir. Mezar Sünnilerle Alevilerin ortak ziyaret yeridir.
Emir Hasan el-Mekzun 583 yılında doğdu, ikinci hicreti 620'de oldu, 638'de vefat etti.
Emir'in soy zinciri şöyledir: El-Emir Hasan b. el-Emir Yusuf Mekzun b. es-Seyyid Hıdır b. es-Seyyid Turhan b. Muhammed b. es-Seyyid Râik b. es-Seyyid Hasan b. es-Seyyid Turhan b. es-Seyyid Abdullah b. es-Seyyid Muhammed b. es-Seyyid Ali b. es-Seyyid Hüseyn b. el-Emir Mufaddal b. Emir Yezid b. el-Etnir Mühelleb b. Ebi Sufra el-Gassani el-Ezdi. Bu sonuncusunun soyu yemen krallarına dayanır.
Türbesi Hatay, Serinyol ilçesindedir. Alevilerin en çok ziyaret ettiği türbelerden biridir.
not: Mekzun Sincari'nin hayatı konusunda bazı farklı rivayetler var. Ben bunları burada zikredip arkadaşların kafasını karıştırmak istemem. Bu nedenle hayatı konusunda gerçeğe en yakın olan rivayetleri seçmeye çalıştım.
Ayrıca Mekzun Sincari'nin portsesi benim kullandığım avtardır.
------------------------------------------
(1) Sincar: Irak ta bir şehir.
(2) Marifetullah vel Mekzun Sincari, Esad Ahmet Ali c.1. s.500
(3) Bazı rivayetlere göre 25000 kişilik bir kuvvetle geldi. Bakınız: "İmam Ali vel Aleviyyun, Ali Muhammed el-Musa, s.145.
Faydalandığım kaynaklar: Marifetullah vel Mekzun Sincari, Esad Ahmet Ali. İmam Ali vel Aleviyyun, Ali Muhammed el-Musa. Tarihul Aleviyyun, Muhammed Emin Galib Tavil.